Efekty i potencjalne mechanizmy działania disulfiramu i nepikastatu w uzależnieniu od morfiny u zwierząt doświadczalnych.

W ostatnich latach odkryto, że stosowany w uzależnieniu od etanolu disulfiram (DSF) jest skuteczny w leczeniu uzależnienia od kokainy, za co prawdopodobnie odpowiada blokowanie aktywności beta-hydroksylazy dopaminowej (DBH). Związkiem będącym selektywnym inhibitorem DBH jest nepikastat. Wyniki badań przedklinicznych wskazują, że nepikastat jest także skuteczny w zmniejszaniu objawów zależności kokainowej. Niestety, w piśmiennictwie brak danych na temat wpływu DSF oraz nepikastatu na uzależniające działanie opioidów oraz na rozwój tolerancji, We wstępnych badaniach własnych wykazano, że DSF łagodzi objawy odstawienne po podaniu metadonu (n=IO) i morfiny (n=5) oraz zmniejsza tolerancję na działanie przeciwbólowe tych opioidów. Celem obecnego projektu jest ocena działania DSF oraz nepikastatu na rozwój zależności fizycznej oraz psychicznej po wielokrotnym podawaniu morfiny, a także na rozwój tolerancji na działanie przeciwbólowe morfiny. Planuje się także zbadać mechanizmy biorące udział w działaniu DSF i nepikastatu, ze szczególnym uwzględnieniem roli DBH i receptorów glutaminianergicznych. Postawiono następujące hipotezy badawcze: (1) DSF i nepikastat łagodzą rozwój fizycznej zależności morfinowej; (2) DSF i nepikastat łagodzą rozwój tolerancji na działanie przeciwbólowe morfiny; (3) DSF i nepikastat łagodzą rozwój psychicznej zależności morfinowej; (4) Mechanizm działania DSF i nepikastatu jest związany z jego wpływem na aktywność DBH i/lub receptory glataminianergiczne.
W poszczególnych etapach badań wykorzystane zostaną następujące metody badawcze:
I. Badania zależności fizycznej - ocena objawów zespołu abstynencyjnego. Wpływ DSF i nepikastatu na rozwój zależności fizycznej po podaniu morfiny zostanie zweryfikowany poprzez ocenę stopnia nasilenia objawów zespołu abstynencyjnego, wywołanego podaniem naloksonu.
II. Badanie wpływu DSF i nepikastatu na rozwój tolerancji na działanie przeciwbólowe morfiny w modelach behawioralnych. W celu oceny tolerancji na działanie przeciwbólowe morfiny oraz weryfikacji wpływu badanych substancji na jej rozwój zostanie zastosowany model bólu ostrego. Działanie analgetyczne oceniane będzie przez pomiar progu czucia bodźca mechanicznego wg modyfikacji metody Randall-Selitto, a także pomiar progu czucia bodźca termicznego w teście tail-flick.
III. Badanie właściwości nagradzających i motywacyjnych morfiny oraz nawrotu do jej zachowań poszukiwawczych. W badaniu zostanie wykorzystany model dożylnego samopodawania morfiny. W celu oceny wpływu DSF/nepikastatu na wygaszenie/nawrót zachowań poszukiwawczych w odniesieniu do morfiny, badane związki będą podawane wielokrotnie w okresie odstawienia od morfiny lub jednorazowo (w trzech wybranych dawkach) w fazie nawrotu wywołanego bodźcem bezwarunkowym (morfina) lub warunkowym (światło+dźwięk kojarzone z jej samopodawaniem).
IV. Badania neurochemiczne i molekularne. Dla wyjaśnienia mechanizmów działania DSF i nepikastatu
zastosowane będą procedury neurochemiczne (mikrodializa in vivo i analiza stężeń DA i glutaminianu przy użyciu metody HPLC) oraz molekularne (analiza ekspresji białek receptorów glutaminianergicznych i białka DBH w wybranych strukturach mózgu metodą Western biot).
Wszystkie wymienione wyżej metody stanowią uznane na całym świecie w odnośnych okolicznościach metodyki badawcze.
Proponowane badania prowadzą do generowania nowej wiedzy na temat podłoża molekularnego uzależnień. Zrozumienie mechanizmu działania DSF może być pomocne w tworzeniu nowych leków przeciwko uzależnieniom. Uzależnienie od opioidów nadal stanowi poważny problem medyczny oraz społeczno-ekonomiczny w skali globalnej, zaś skuteczne leki nie są dostępne. Duży rozmiar populacji dotkniętej uzależnieniem od opioidów wraz z niedostatkami terapii prowadzi także do znacznych strat ekonomicznych. Podjęcie planowanych badań jest więc uzasadnione także względami społeczno-ekonomicznymi.